Hrubieszowscy Żydzi - Artykuł z Biuletynu TRH

ierwsze wzmianki o Żydach pochodzą z 1444 r., jednako dokument, z roku 1456, wymienia dwóch kupców żydowskich, którym nadano prawo zaopatrywania dworu. W drugiej połowie XVI wieku, Żydzi uzyskali prawo do zamieszkania w - wydzielonej - części miasta, i do wybudowania synagogi, a wymieniony imiennie Abraham, otrzymał prawo destylowania wódki. W 1736 roku wybuchł pożar, który zniszczył większą część miasta, jak i synagogę (spaleniu luległo także 27 domostw, własności tutejszych żydów).

ydzi zajmowali się głównie rzemiosłem i handlem produktami rolnymi, a gmina żydowska szybko się rozrastała, i już w roku 1765 zamieszkiwało Hrubieszów 709 Żydów, w 1897 r. - 5352, a w 1939 r. - już ok. 7500.

o wybuchu wojny, część Żydów - ratowała się ucieczką na teren ZSRR. Reszta, czyli około 4200 osób, została zobowiązana do zamieszkiwania na utalonych ulicach miasta, później osadzona w getcie. W maju, i w czerwcu 1942 roku, Niemcy rozpoczeli koncentracje, w tu istniejacym getcie, Żydów z całego powiatu (łącznie około 10 000 osób). Potem, nastąpiły egzekucje, i masowe deportacje do obozu zagłady w Sobiborze. Roztrzelano 500 osób. Egzekucja odbyła się w miejscu cmentarza żydowskego. Ostałych 2000 hrubieszowskich Żydów wywieziono (w październiku 1942 roku) do obozu pracy w miejscowości Budzyń, i do Sobiboru.